Radzyńska podróż przez Imperium – spotkanie z Mają Wolny

Spotkanie z Mają Wolny – podróżniczką, dziennikarką i autorką reportażu „Pociąg do Imperium. Podróże po współczesnej Rosji” – odbyło się w sali koncertowej Państwowej Szkoły Muzycznej im. Karola Lipińskiego, mieszczącej się w pałacu Potockich w Radzyniu Podlaskim. Rozmowę poprowadził Robert Mazurek w ramach cyklu „Radzyńskich Spotkań z Podróżnikami”.

Maja Wolny to postać nietuzinkowa – z wykształcenia historyk sztuki, z zawodu dziennikarka, z pasji – nieustraszona podróżniczka. Jej zainteresowanie Wschodem, a zwłaszcza Rosją, trwa od lat – sięga pierwszej podróży do ZSRR, jeszcze w 1991 roku. Od tamtej pory przemierzyła wiele krajów, szczególnie w Azji, ale to Rosja stała się osią, wokół której koncentrowały się jej najgłębsze refleksje i najodważniejsze wyprawy.

Głównym tematem spotkania, które odbyło się w piątek, 13 czerwca, była książka „Pociąg do Imperium. Podróże po współczesnej Rosji”, będąca efektem ostatniej podróży autorki latem 2022 roku – zaledwie kilka miesięcy po rozpoczęciu przez ten kraj wojny w Ukrainie. Choć sytuacja polityczna była napięta, a Rosja stopniowo zamykała się na Zachód, paradoksalnie – próbując stworzyć obraz „normalności” – otworzyła się turystycznie. Maja Wolny wykorzystała ten moment, udając belgijską turystkę (posługuje się również belgijskim paszportem), opracowując trasę pełną muzeów i neutralnych punktów, by nie wzbudzać podejrzeń. Pomimo perfekcyjnej znajomości języka rosyjskiego, mieszkańcy czuli, że nie jest „stamtąd” – spotykała się z chłodem, dystansem, a czasem wręcz wrogością.

Podczas spotkania podkreślała, że największy strach budził w niej nie tylko represyjny system, ale także możliwość zwyczajnych ludzkich problemów – utraty dokumentów, pieniędzy czy po prostu poczucia bezpieczeństwa w miejscu, gdzie nie można nikomu zaufać. Ta wyprawa, zakończona zresztą zatrzymaniem przez służby (szczegóły, jak sama stwierdziła, można poznać tylko w książce), skutkowała zakazem wjazdu do Rosji.

Książka „Pociąg do Imperium. Podróże po współczesnej Rosji” to efekt licznych rozmów z Rosjanami – aż 106 spotkań, z których tylko dwie osoby mówiły otwarcie, łamiąc narrację propagandy. Pozostali – albo popierali agresję, albo w milczeniu akceptowali oficjalny przekaz. Wolny nie kryła, że chciała zrozumieć sposób myślenia mieszkańców imperium, ale zrozumienie nie oznacza akceptacji. Podkreślała różnice kulturowe, opowiadała o lęku, konformizmie i mechanizmach, które pozwalają reżimowi funkcjonować.
Autorka zwróciła uwagę również na jakość rosyjskiej propagandy – nie zawsze prymitywnej, czasem wręcz subtelnej i skutecznej. Jako przykład przytoczyła dokumentalny film o trzech sympatycznych kobietach w mundurach wojskowych, który po kilkudziesięciu minutach ujawnia, że wszystkie zginęły z rąk Ukraińców. Taki przekaz, jak tłumaczyła, działa dużo skuteczniej niż transparentne hasła.

Spotkaniu towarzyszyła wystawa zdjęć z podróży autorki. Goście mogli z bliska zobaczyć Rosję widzianą oczami podróżniczki – czasem surową, czasem piękną, zawsze niepokojącą.

Na zakończenie głos zabrał starosta Szczepan Niebrzegowski, który wręczył Mai Wolny upominek w imieniu powiatu. Tradycyjnie też Robert Mazurek przekazał gościowi wieczoru karykaturę przygotowaną specjalnie na tę okazję, a także pamiątkowy medal Radzyńskich Spotkań z Podróżnikami. Sama podróżniczka nie kryła wzruszenia i zachwytu – przyznała, że Radzyń, a w szczególności pałac Potockich, to najpiękniejsze miejsce, w jakim miała swoje spotkanie autorskie.

Po oficjalnej części przyszedł czas na rozmowy indywidualne, dedykacje i sprzedaż książek. Goście długo jeszcze pozostawali na miejscu, dyskutując i oglądając fotografie. Wieczór z Mają Wolny okazał się nie tylko podróżą przez współczesną Rosję, ale i w głąb złożonej rzeczywistości, w której zderzają się odwaga, samotność, ciekawość świata i potrzeba zrozumienia drugiego człowieka – nawet jeśli żyje w zupełnie innym „imperium”.

Honorowy patronat nad wydarzeniem objęli Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski oraz Starosta Radzyński Szczepan Niebrzegowski. Spotkanie sponsorowali: firma Master, PSB Mrówka, Nadleśnictwo Radzyń Podlaski oraz Bank Spółdzielczy w Radzyniu Podlaskim. Patronat medialny sprawowali: magazyn „Kontynenty”, TVP3 Lublin, Radio Lublin, „Dziennik Wschodni”, Katolickie Radio Podlasie, „Echo Katolickie”, „Słowo Podlasia”, „Wspólnota Radzyńska” oraz portale Podlasie24, Podlaski.info i Kocham Radzyń Podlaski.

Spotkanie zostało zrealizowane przy wsparciu Miasta Radzyń Podlaski oraz Powiatu Radzyńskiego.

Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej Radzyńskich Spotkań z Podróżnikami: https://www.podroznik-radzyn.pl/podroznicy/182-maja-wolny.html oraz na profilu Facebook: www.facebook.com/radzyn.spotkania.



inf. pras.
Fot. Karol Niewęgłowski